Kaya Kinondo

In de kuststrook ten zuiden van Mombassa liggen 38 kaya’s, stukken inheems bos die al eeuwen heilig zijn de Mijikendavolken, een groep van negen Bantoesprekende stammen. Deze oude bossen zijn uitgeroepen tot nationaal monument en werden in 2008 bijgeschreven op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Traditioneel mogen buitenstaanders geen kaya betreden. Daar kwam in 2001 verandering in met de opening van de 30 ha grote Kaya Kinondo, een gemeenschapsproject voor ecotoerisme van de Digo, een van de Mijikendavolken.
Ooit leefden de Mijikenda in de kaya’s, nu worden ze in stand gehouden als ceremoniële offerplaatsen, waar voorouderlijke geesten worden vereerd en medicinale planten verzameld. Er mag niets gekapt worden in het bos omdat de Digo geloven dat iedere plant een ziel heeft. De oudste stamleden leven nog altijd volgens de oude kalender. Een week bestaat uit vier dagen, drie werkdagen en een dag waarop de ouderen vergaderen en de sociale contacten onderhouden worden. Voor de Mijikenda zijn niet-medicinaal gebruik van de begroeiing en jagen absoluut taboe in de kaya’s, die in totaal 10 procent van het kustbos uitmaken en verschillende zeldzame planten en vogels herbergen. In Kaya Kinondo komen 187 planten-, 45 vlinder- en 48 vogelsoorten voor, waaronder de bedreigde natallijster en de charismatische grijsoorneushoornvogel. Tot de opvallendste zoogdieren behoren de zuidelijke franjeaap en andere apen.

Je mag het bos enkel betreden met een gids. Daarbij kiezen Yara en ik voor een pad van 2 uur, gevolgd door een bezoek aan een medicijnvrouw in een Kinondodorp. Voor we aan de wandeling beginnen, legt de gids ons enkele regels op. Roken en alcoholconsumptie zijn verboden, op de heiligste plaatsen mogen we geen foto’s nemen en we mogen elkaar niet kussen of knuffelen. 

De Digo knuffelen bomen om in contact te komen met hun voorouders. De wortels van de bomen  zijn verbonden met de grond waarin de voorouders begraven liggen. Bovendien zijn de bomen zeer oud en stonden ze er ook al toen de voorouders hier leefden. De gids zegt dat er geen betere manier is om met jezelf in het reine te komen. Bier drinken om te relaxen is volgens hem pure waanzin. Je vergeet dan gewoon je problemen en als je ontnuchtert slaan ze eens zo hard terug.

Tamarin. Deze boom bevat bijzonder veel vitamine C.  De sappen worden ook gebruikt als een soort immodium. Deze boomsoort is uitheems. De voorouders hebben de zaden indertijd gekregen van de Arabieren.

Een uit zijn lichaam gebarsten krekel. De krekels laten hun harnas achter en een 'nieuwe' krekel leeft volgens de Digo verder. Deze harnassen staan symbool voor nieuw leven en zijn heilig. 

Liaan schommelen! In geval van nood sneden de Digo een stuk uit de liaan. Er komt dan drinkbaar water uit. Het sap  van de liaan wordt bovendien gebruikt als pijnstiller voor zwangere vrouwen en als 'viagra' voor mannen. Vroeger hadden de mannen meerdere vrouwen en dan was een hulpmiddel welkom. De vrouwen bereidden het zelfs met veel liefde (en goesting waarschijnlijk)!

Milky milky. Het sap van deze planten wordt vandaag nog gebruikt om snijwonden te genezen.

De enige palm in de kuststreek in zijn soort. Vroeger geruild met de Arabieren. De moeite voor een foto dus! Yara legt haar hand rond mijn middel en onze gids krijgt bijna een toeval. Knuffelen is heiligschennis!

Open plek in het bos. Hier woonden de voorouders van de Digo. Achter mij ligt de heilige kern van het bos. Ik mag zelfs geen foto in de richting van deze plek nemen. Hier blijkt hoe bijgelovig dit volk is. De gids vertelt verhalen over vliegende tapijten, onzichtbare mensen en lijnen om door tijd en ruimte te reizen. Hij gelooft er echt in. Ik kijk naar onze vriend Jack (afkomstig uit ons dorp en onze taxi) en hij wordt bijna bleek. De mensen hier zijn zo goedgelovig! 

Hoed gemaakt uit de schors van één van de bomen in het bos. Het moet natuurlijk ook iets opbrengen hé!  :-)

Kinondo

Medicijnvrouw (en vroedvrouw, dorpshoofd, ...)

Dit medicijnpotje wordt gebruikt tijdens de rituelen. De medicijnvrouw kerft sneden in je huid en brengt zo de zalf aan. Daarna wordt het potje op het hoofd van de patiënt gezet. Op die manier worden alle kwade geesten verdreven. 

De Digo zijn boeren. Ze verbouwen bananen en palm. 

Kasichana. Een kruid dat gebruikt wordt om meisjes te versieren.  De letterlijke vertaling is dan ook 'meisje'. De bushdoctor is vandaag nog steeds de laatste hoop voor de Digo. Ze gaan dus wel degelijk naar moderne ziekenhuizen. 

Kaart van Kaya Kinondo. De zwarte stip is de heiligste plaats van het bos en enkel toegankelijk voor ouderen. Toeristen zijn onder geen beding toegelaten. 

Het dragen van een zwarte rok is verplicht als je het bos ingaat. Zwart is hier blijkbaar een heilige kleur. Zo worden er enkel zwarte stieren, geiten en kippen geofferd (afhankelijk van de grootte van het probleem). De offers vinden plaats in de heilige kern van het bos. Het vlees wordt net buiten deze plek gebakken en de beenderen worden in het bos begraven.

Wie het bos betreedt, moet aan de ingang bidden. De hut is een beschermende sleutel.  Als je de juiste gebeden niet kent, verdwaal je in het bos. Op die manier werden de voorouders van de Digo, die in het bos leefden, nooit lastiggevallen door indringers.

Enkele uitspraken van onze gids:

"Culture is dynamic. We need to protect our environmont but we also must adapt to changes in modern society. That means that our culture is changing. I don't think that is a good evolution."

"You can take a man out of the village, but you can not take the village out of a man."

"Wisdom is measured with age."

"Whoever leaves its culture, becomes a slave to another culture."

"If I become president of Kenya, I will pay teachers more than doctors and pilotes because without teachers, no man can be a pilote or a doctor."